Man, dát is lang geleden! Ik heb oprecht geen idee hóe lang geleden… Dat komt, denk ik, omdat wij geen polderwandelaars zijn waar je toch relatief vaak asfalt onder je zolen hebt te verduren en waar horizonvervuiling vaak niet te vermijden is. Maar vandaag ben ik afgesproken met Gj. van de leeskring en Gj. heeft voorgesteld om vanuit Schermerhorn een wandeling te maken. Wie “Schermerhorn” zegt, zegt (bijna) onvermijdelijk “Eilandspolder”. We laten de auto’s achter op een parkeerplaats naast een charmant oud schooltje. Wandelschoenen aan en gaan!
De Eilandspolder is een omdijkt stuk ‘oud land’ in Noord-Holland. De polder wordt omsloten door grote, bekende droogmakerijen: ten noorden en westen de Schermer, ten zuidoosten de Beemster. De belangrijkste dorpen zijn De Rijp in het zuiden en Schermerhorn in het noorden. Samen met een aantal andere natuur- en landbouwgebieden is het onderdeel van het Nationaal Landschap Laag Holland.
Vóór het jaar 1000 bestond dit deel van Noord-Holland voornamelijk uit hoogveenmoeras dat op sommige plaatsen wel 5 à 6 meter hoger lag dan het huidige land. De mensen woonden op zand- en kleiruggen in de kuststreken of langs de oevers van veenrivieren. Rond het jaar 1000 nam de bevolking vrij snel toe. Daardoor ontstond er een tekort aan bruikbare grond en trokken de mensen de moerassen in op zoek naar ruimere bestaansmogelijkheden. Omdat het land veel te nat was en dus ongeschikt was voor landbouw, werden er slootjes graven om het overtollige water af te voeren. Doordat het water wegzakte, droogde de grond uit en kwam er zuurstof bij het oude veen, zodat dit ging verteren. Zo begon de bodem in te klinken. Het water moest ergens heen en er ontstonden veenriviertjes. Deze riviertjes konden het water niet afvoeren zodat er op deze plekken meren ontstonden, zoals de Schermer. Ondertussen steeg de zeespiegel en drong de zee bij stormvloeden diep het land binnen. Het water in de meren sloeg bij storm grote stukken land weg van het toenmalige Schermereiland dat als een veeneiland omringd werd door open water. Vanaf het einde van de 16de eeuw werden deze meren stuk voor stuk bedijkt en drooggemalen: de ‘droogmakerijen’. De Beemster viel in 1612 als eerste van de grote meren droog, de Schermer als laatste in 1635.
We lopen door de rustige dorpsstraat van Schermerhorn. Bij de kerk gaan we rechtsaf en we komen langs een alleraardigst museumpje: Het Kleinste Huisje van Schermerhorn. We leven nog steeds in tijden van corona, dus het museum is gesloten… We steken de drukke N243 over en lopen het Oostdijkje op. De Westdijk ligt aan de andere kant van de Beemsterringvaart… Het is bewolkt maar af en toe wordt er een scheut zonlicht over het landschap uitgestrooid. Er staat een strakke zuidwester, ik ben blij dat ik een winddichte jas heb aangetrokken! Voorbij de gebouwen van een transportbedrijf ontvouwt zich het open landschap van de Eilandspolder…
De eerste kilometer of zo gaat over asfalt, maar dan kunnen we de dijk op en met gras onder de zolen gaat het verder. Heerlijk…
Aan de overkant van de Beemsterringvaart strekt zich de Beemster uit. Wat een contrast met de Eilandspolder! Hier een daar steekt het piramidevormige dak van een typisch Noord-Hollandse stolpboerderij boven het wuivend riet uit.
Na ongeveer 4 kilometer vinden we een paaltje met pijltjes van Wandelnetwerk Noord-Holland en ook bordjes van het Noord-Hollandpad, een lange afstandswandelroute van 284 kilometer (hoofdroute) die vertrekt bij de vuurtoren van De Cocksdorp op Texel en eindigt aan de oever van het Gooimeer in Huizen. We verlaten het Oostdijkje en lopen de polder in. Het land is nog behoorlijk drassig maar we zakken er nergens enkeldiep in…
Dwars door de Eilandspolder loopt een hoogspanningsleiding. De route gaat er onderdoor. We komen langs een paar net geknotte wilgen en ik zie het eerste speenkruid van het jaar 2021!
We lopen nu met de wind in de rug en de wolken zijn grotendeels verdwenen: tijd om mijn winddichte jas uit te trekken en in te ruilen voor het hesje dat ik thuis met een voorzienige blik in mijn rugzakje heb gestopt! Via een hekje gaan we een dorp in: Grootschermer. Het is een typisch dorp met lintbebouwing. Het stadhuisje dateert uit 1639 en de kerk is gebouwd in 1762. Hier en daar staan er nog mooie boerderijen. We lopen het dorp uit en komen langs het museum en de beeldentuin van Nic Jonk (1928-1994). Zijn werk heeft míj nooit echt kunnen bekoren, maar hij heeft een grote schare bewonderaars en in heel wat steden en dorpen in Nederland tref je zijn werk…
We lopen nu over het Haviksdijkje met aan onze linkerhand de Schermerringvaart en het uitzicht over de Schermer. De dijk is geasfalteerd tot bij de molen De Havik, die gebouwd is in 1576 en eerst bij De Rijp stond. Er hangt een bescheiden naambordje op het hek: H. Dulfer. Ik grap tegen Gj. dat hier wellicht ene Hans Dulfer woont, bekend saxofonist… Tot mijn verbazing wordt op Wikipedia inderdaad gezegd dat de molen eigendom is van dé Hans Dulfer!
Asfalt wordt weer gras; nog ruim een kilometer te gaan en dan komt de molengang van Schermerhorn mooi in het vizier. We zijn weer bijna terug bij de auto en dat mag, want we hebben flink doorgestapt en de beenspieren geven aan dat het mooi is geweest.
Wat ik nog steeds niet kan bevatten is dat met de gemeentelijke herindeling van 2015, de Schermer en de Eilandspolder alsook de dorpen die daar liggen, bij de Gemeente Alkmaar zijn gaan horen. Ik blijf dat een vreemde gebiedsuitbreiding vinden en had het logischer gevonden als Alkmaar was samengegaan met Heerhugowaard en Langedijk, die straks samen de gemeente Dijk en Waard gaan vormen… De wegen van de ambtenarij (en de politiek) zijn vaak ondoorgrondelijk. Maar wat maakt het uit? Als ze er maar voor zorgen dat de natuur en de historische landschappen en dorpsgezichten goed bewaard blijven, dan vind ik het allemaal best!
tsjiess 