Het is zaterdag 19 maart en we hebben net een droeve plicht volbracht: we hebben de rouwdienst bijgewoond ter ere van de vader van een goede vriend. De plechtigheid vond plaats in de aula van crematorium Westerveld in Driehuis. Na afloop dwalen we nog een tijdje over het schitterende kerkhof. Kerkhoven hebben altijd een zekere aantrekkingskracht op mij, zeker als ze niet doorsnee zijn qua ligging of uitstraling. Hier op Westerveld liggen de doden begraven in golvende duinen… Het voelt als een necropolis, en als ik dat woord gebruik ben ik meteen in Glasgow waar ik al menigmaal heb rondgekuierd op het prachtige Victoriaanse kerkhof!

We parkeren op de Minister Lelylaan in Velsen Zuid, een rustige laan met een brede middenberm en statige huizen. De Mercedessen en Audi’s zijn hier niet van de lucht, als je begrijpt wat ik bedoel. Onze i20 valt een beetje uit de toon. We bevinden ons aan de achterkant van landgoed Velserbeek, we zeggen ook buitenplaats Velserbeek. Dit landgoed heeft een bewogen geschiedenis en in het huis zelf is thans een advocatenkantoor gevestigd. In het park staat een theeschenkerij, die oorspronkelijk een oranjerie was en dateert uit de eerste helft van de 19^de eeuw. Wij vinden Velserbeek niet bijzonder spectaculair, het heeft de allures van een mooi stadspark…

Velserbeek is niet de enige buitenplaats in dit hoekje van Nederland! In vroeger tijden weken rijke Amsterdamse kooplui in de zomer, als de grachten in de stad ondraaglijk lagen te stinken, uit naar hun buitenverblijven – o.a. aan de oevers van het Wijkermeer bij Beverwijk en Velzen. Op een kaart van omstreeks 1870 zie je dat meer nog liggen, het is onderdeel van een complex van meren: het Binnen IJ. De Haarlemmermeer is dan net drooggelegd. In het vierde kwartaal van de 19^de eeuw verdwijnt het Wijkermeer van de kaarten. Tussen Amsterdam en de Noordzee is inmiddels het Noordzeekanaal gegraven. Het dorp Velzen is doormidden gesneden door dit enorme kanaal en IJmuiden is ontstaan. De modernisering in de 20^ste eeuw eist een nog hogere tol van de landgoederen: spoor- en snelwegen worden aangelegd en uiteindelijk blijft slechts een klein aantal buitenplaatsen gespaard, waaronder drie grotere (Velserbeek, weliswaar geamputeerd en dus veel kleiner dan oorspronkelijk, Waterland en Beeckestijn) en drie kleinere (Hoogergeest, Schoonenberg en Lievendaal). Samen vormen ze een groene smaragd temidden van oprukkend beton en de herrie van haven, wegen en wijken… en vergeet het nabijgelegen Schiphol niet!

Over een brede dreef lopen we Velserbeek in, slaan rechtsaf en via een kronkelende laan komen we weer uit bij de huizen. Via het landgoed Hoogergeest (geen huis meer) lopen we landgoed Beeckestijn op.

Het zuidwestelijk deel van Beeckestijn is aangelegd in de zgn. Engelse landschapsstijl: het doet vrij natuurlijk aan met kronkelende paden en meanderende waterpartijen. Vervolgens gaat het landschap over in een sterk geometrisch aangelegde baroktuin met brede dreven, strakke vijvers enz. Ten zuiden van het huis ligt een dan nog een kleinere barokke siertuin en ten noorden ervan is de kruidentuin. Het kasteel zelf is een statig huis, oogverblindend wit geschilderd. De voorkant (die je ziet als je vanaf het parkeerterrein aan de Rijksweg het landgoed oploopt) is wat speelser… Aan weerszijden staan koetshuizen, in het noordelijke is een mooie brasserie gevestigd waar het goed toeven is. Wij laten ons verleiden: een puntzak frietjes en een dubbele Gerardus uit Wittem.

We nemen uitgebreid de tijd om rond te dwalen over Beeckestijn. De zon zakt onverbiddelijk en de schaduwen worden steeds langer. Op een gegeven moment moeten we echt weer naar de auto lopen. We wandelen achter Waterland door. Ook dit is een prachtig landgoed maar het is tegenwoordig niet meer toegankelijk voor het publiek. Het huis is een luxe hotel en het is zeer in trek voor o.a. huwelijkspartijen. Vroeger – en nu spreek ik over twintig jaar of langer geleden – werd Waterland beheerd door Natuurmonumenten; leden mochten er toen nog wel in… Wij hebben er meermaals gewandeld met de kinderen, en ook de voetstappen van mijn oude moeder en wijlen mijn vader liggen daar.

En zo komen we weer terug in Velserbeek en ten slotte bij de auto. We storten ons in het zaterdagmiddagse verkeer en rijden huiswaarts…