Het is zaterdag en vanavond hebben we een feestje in Emmeloord. Jaja, een mens maakt de vreemdste dingen mee in zijn leven! Omdat heen en weer naar Emmeloord best een end rijden is, hebben we besloten om er een dagje uit van te maken… Overigens zónder een spoor van tegenzin! We hebben het plan opgevat om Schokland eens te bezoeken, en daarna door te rijden naar Kampen, een stad die we tot op heden drie keer hebben bezocht, en elke keer was het grijs en/of regenachtig weer…

Schokland ligt in de Noordoostpolder. De N352 (Urk – Nagele – Ens – Knaggenburg – Vollenhove) snijdt het smalle eiland, dat zich van noord naar zuid uitstrekt, dwars doormidden van west naar oost. Het doet me denken aan dat andere voormalige Zuiderzee eiland, Wieringen, dat ook zonder enig respect voor landschap, bewoners en cultuur door de drukke N99 doormidden werd gesneden – overlangs dan. Sinds ik Eva Vriends boek Eens ging de zee hier tekeer heb gelezen, weet ik dat die 20_^ste-eeuwse inpolderaars als de heer Lely de eilanders en kustbewoners behandelden als… rotte vis!

We arriveren om 11 uur en maken een rondwandeling over het noordelijk deel van het eiland, waarover in een volgende blog meer. Omstreeks twee uur zitten we in restaurant Schokland (hoe origineel kun je zijn; maar voor duidelijkheid valt ook iets te zeggen) aan de koffie met een Schokkerbrok: kruimelgebak met bosvruchten. Een naam die echt nergens op slaat, vind ik, behalve dan dat ie goed bekt en verleidelijk klinkt, zó verleidelijk dat wij beiden voor de bijl gaan. Zonder enige spijt overigens.

Opgewarmd en voldaan halen we de via internet bestelde tickets voor ons museumbezoek op alsook een aardig boekwerkje dat bij de tentoonstelling Dichter op het Water hoort. Dit is wat curator Pat van Boeckel in zijn inleidend woordje zegt:

“In 1859 moesten de laatste bewoners Schokland gedwongen verlaten. Het eiland dreigde ten prooi te vallen aan de woeste Zuiderzee. Hoe het leven eruitzag in de nadagen van een bloeiend eilandleven en de rol die zoet en zout water speelden, wordt verteld in de kantlijn van deze kunst- en poëzieroute.

Dat verhaal, van afhankelijkheid van en strijd met het water, wordt in Dichter op het Water gespiegeld aan een steeds aannemelijkere toekomstvisie. Zouden er weer nieuwe bewoners op Schokland zijn, dan krijgen zij op het inmiddels drooggevallen eiland wéér te maken met een stijgende zeespiegel. Ze zullen, zoals eilandbewoners elders op de wereld, gedwongen worden om hogere dijken te bouwen of het anderszins hogerop te zoeken. Voor deze denkbeeldige nieuwe bewoners van Schokland liet Dichter op het Water torens van stro verrijzen. Geïnspireerd op onder andere de middeleeuwse versterkte torens van San Gimignano in Toscane, bieden de Schokker torens een mogelijkheid om een ongewisse toekomst het hoofd te bieden.

De zes torens geven het oude eiland een nieuwe skyline. Verschillende kunstenaars gaven de torens een eigen persoonlijkheid. Sommigen terugblikkend op de geschiedenis, anderen vooruitlopend op het leven, verheven boven de aarde en de zee. De vraag, hoe verder met de mensen, de dieren en de natuur op dit eiland dat eigenlijk geen eiland meer is, wordt ook op poëtische wijze aangeraakt door de andere kunstwerken langs het pad. Bevroren druppels, golven van hengels, prehistorische visfossielen, een steiger die naar het oneindige reikt – op Schokland was en is alles verbonden met verhalen over water. Lopend langs de historische plekken en de kunstwerken vallen die verhalen uiteindelijk samen tot een verrassend geheel.“

De tentoonstelling is deels te zien binnen de hekwerken van Museum Schokland en deels in de openbare ruimte, op het land ten zuiden van het museum. Wij genoten van beide. De objecten, sculpturen en installaties zijn verrassend, speels, intrigerend, mooi, wenkbrauwenfronsend, vertederend… De teksten en gedichten in het boekje vormen een waardevolle aanvulling. Mee te maken tot 31 oktober. Geachte lezer, haast u naar Schokland, zou ik zeggen…

Tot slot een gedicht van Marsman, uit de mooie brochure – de wandelgids – die bij deze aanbevelenswaardige tentoonstelling hoort… Denkend aan Holland, gepubliceerd in: Der clercke cronike, Gronings studentenblad, 13 maart 1937. Niet te verwarren met Herinneringen aan Holland; dát ken je zeker en vast!

Soms heb ik heimwee
naar dat land, en zijn zee.
maar als ik denk aan de menschen
wordt het verlangen gesmoord.
ik heb in hun zielen
geen spoor van weerklank gehoord
van de ontzaglijke ruimte
waarin zij leven;
noch dat zij zweemden
naar het accoord,
dat dag en nacht
langs hun kust wordt gehoord,
of naar de macht van hun beemden;
slechts hun ziel is met duister behangen
gelijk hun hemel.
gloed en verlangen,
hartstocht en onbevangen geloof
zijn in bedompte gebeden
langzaam maar zeker
gedoofd.