Ik denk dat Pieter Omtzigt een van de bekendste en een van de weinige positief gewaardeerde politici is op dit moment. De goede man zit overspannen thuis en daar kan ik me, na het lezen van zijn boek Een nieuw sociaal contract echt wel iets bij voorstellen!

Over dit boek is genoeg geschreven… Alle kranten en nieuwssites hebben er aandacht aan besteed en voor zover ik kan zien, is er vooral bewondering voor het werk en de inzet van Pieter Omtzigt. Even googelen en je kunt je lol op!

Wat ik persoonlijk fijn vond aan het boek, is dat je Pieter Omtzigt beter leert kennen. In deel 1 laat hij zich interviewen door Welmoed Vlieger, filosoof en columnist, die op zoek gaat naar wie Pieter Omtzigt is en hoe hij gevormd is. Leuk en verhelderend om te lezen! Ik stond er versteld van wat die man al allemaal voor mekaar kreeg nog voordat hij bekend werd door het aan de kaak stellen van de misstanden bij de Belastingdienst (de toeslagenaffaire).

Zijn sporen verdiende hij onder meer met zijn werk in de Raad van Europa waar hij machtsmisbruik en corruptie blootlegde… Fantastisch werk! Omtzigts grote voorbeeld i professor Rudolph Cleveringa. Deze dappere rechtsgeleerde hield op 26 november 1940 een verzetsrede tegen het ontslag van zijn Joodse collega’s. Daar waar de meesten in elk geval ogenschijnlijk accepteerden dat de Duitsers deden wat ze deden, en ervoor kozen om ondergronds tegen te werken, vond Cleveringa dat je je altijd moest uitspreken. Je moest te allen tijde ‘de goddelijke vlam der gerechtigheid’ voelen… Het is in die geest dat Pieter Omtzigt zijn werk doet.

Pieter Omtzigt is dus niet alleen in Nederland actief, ook op Europees vlak heeft hij zo zijn kritiek. Uiteindelijk streeft hij naar een goed werkende overheid en naar een relatie tussen bevolking en overheid die is gestoeld op wederzijds vertrouwen en menselijkheid. Als het CDA daarvoor zou staan, zou ik er misschien wel op stemmen!

Het boek leest als een spannende detective – op de delen 3 en 4 na. In deel 3 betoogt Omtzigt terecht dat we in Nederland veel te hoog op hebben met het maken van beleid vanuit allerlei modellen die een soort weergave zouden zijn van de werkelijkheid. De modellen worden tot de werkelijkheid verheven en daardoor geraakt de werkelijkheid uit het zicht… Inhoudelijk ben ik het 100% eens met zijn betoog, maar hij lardeert het m.i. teveel met voorbeelden waardoor het – voor mij althans – wat taai wordt. Deel 4 gaat over de toeslagenaffaire – daarover weet ik inmiddels genoeg en biedt het boek mij weinig nieuwe informatie… Wil je echter weten hoe Omtzicht en Leijten hebben moeten knokken om de toeslagenaffaire op de politieke agenda te krijgen, dan kun je dit hoofdstuk niet overslaan…

In deel 5 stelt Omtzigt vast – weer aan de hand van een aantal heldere voorbeelden – dat het toeslagenschandaal een aantal structurele fouten en wantoestanden blootlegt waarbij burgers steeds meer het gevoel hebben dat ze geen invloed hebben en dus vervreemden van de politiek. Een gevaarlijke ontwikkeling die m.i. brandstof levert voor de opkomst van populistische leiders als Wilders en Baudet. Een verwijzing naar de afhandeling van de aardbevingsproblematiek in Groningen is slechts één voorbeeld…

In deel 6 komt Omtzigt dan tot het formuleren van een aantal in mijn ogen zeer redelijke en waardevolle aanbevelingen en aandachtspunten die tot hoofddoel hebben het vertrouwen tussen bevolking en politiek te herstellen. In onze samenleving voelen gewone en arme mensen zich niet meer gehoord. Er is een smaldeel van de bevolking dat hoogopgeleid is en geen besef heeft van hoe het is om weinig te verdienen, in de WW of in de WAO te zitten, om te leven in een achterstandswijk enz. Dát smaldeel wordt beschermd door de manier van politiek bedrijven zoals we die kennen onder Mark Rutte maar zeker ook onder zijn voorgangers…

Als ultiem voorbeeld kijk ik met verbijstering terug hoe een Diederik Samsom – met alle goede intenties, daarvan ben ik overtuigd – toch verkeerde keuzes maakte en vervreemdde van zijn eigen achterban, waardoor de PvdA werd gedecimeerd… Hij had zich moeten uitspreken zoals Cleveringa dat deed… niet meedoen en de scherpe kantjes eraf halen, maar blijven staan voor je idealen en voor je achterban! De decimering van de PvdA is een aderlating voor het Nederlandse politieke bestel… De kiezers vluchtten massaal naar rechts-populistische partijen en deels ook naar SP en GL, twee partijen die m.i. nooit in staat zullen zijn om een groot kiezerspubliek achter zich te krijgen (alleen al omdat ze nu blijk geven graag ‘verantwoordelijkheid te willen nemen’ en dus mee willen regeren, waardoor ze dezelfde fout zullen begaan als Samsom). Het CDA dreigt dezelfde kant uit te gaan: verlies van contact met de achterban. Met het – begrijpelijke – vertrek van Pieter Omtzigt uit die partij, en met aan de kant van de landbouwers ook een eerste afsplitsing, gaat het vrijwel zeker die kant uit.

Dit boek MOET je gelezen hebben…