Hoewel ik geschiedenis boeiend vind, lees ik er in feite weinig over, hooguit als ik ergens heen ga en me van tevoren (of ter plekke) verdiep in de geschiedenis van de stad of de regio. Ik vermoed dat ik werd getriggerd door het enthousiasme van het DWDD-boekenpanel om Aan de rand van de wereld te reserveren bij de bibliotheek. En na lang wachten kon ik het boek dan eindelijk komen ophalen. Het ging mee op vakantie.

Aan de rand van de wereld is geschreven door de Britse historicus Michael Pye en draagt als ondertitel Hoe de Noordzee ons vormde. Het boek begint (in de inleiding) in Scarborough, een populaire badplaats aan de oostkust van Engeland, die ik altijd associeer met het liedje Scarborough fair van Simon & Garfunkel. Edel volk komt daar in de 18de eeuw kuren. Maar al gauw steekt Pye de Noordzee over en arriveert in het Domburg van 1647, wanneer een zware storm de fundamenten blootlegt van wat later een Romeinse tempel blijkt te zijn. Drie jaar later spoelen er, weer na een pittige storm, doodskisten aan met skeletten die óf voor-christelijk zijn (van vóór het jaar 700 dus) of dateren uit de tijd dat de Vikingen de christenen tijdelijk verjoegen (omstreeks het jaar 850). Uit geschriften van monniken weten we dat de Noormannen in 837 flink huis hebben gehouden op Walcheren…

Na die twee voorbeelden schrijft Pye: “Dit boek gaat over de herontdekking van die verloren wereld, en over wat die wereld voor ons (de bewoners van de landen rond de Noordzee, nvdr) betekent: het leven rondom de Noordzee in een tijd toen reizen over water nog de eenvoudigste manier van verplaatsen was, toen de zee volkeren verbond en geloven en ideeën transporteerde, naast potten, wijn en steenkool. (…) Hier wordt verteld hoe het denken van de mensen ingrijpend verandert onder invloed van de voortdurende contacten over water. Deze koude, grijze zee maakte in een tijd van duisternis de moderne wereld mogelijk.”

Wat volgt is een tsunami aan verhalen, anekdotes, geschiedenislesjes die met orkaankracht het hoofd van de argeloze lezer worden in geslingerd. De twaalf hoofdstukken worden geschreven vanuit steeds weer een nieuw perspectief, een ander thema. Het begint met de Friezen, die het geld uitvonden waardoor handel een nieuwe dimensie kreeg. Andere thema’s zijn o.a. de handel in het geschreven woord, nederzettingen, mode, rechtspraak, wetenschap, liefde, de pest (met aardige parallellen met onze huidige COVID-19 pandemie) en de stad.

Het boek leest als een trein, al sprak het ene hoofdstuk me net wat meer aan dan het andere. Maar de vlotte vertelstijl, de enorme feitenkennis op basis van literatuurstudie (33 pagina’s verwijzingen…) én het feit dat het gaat om een stuk geschiedenis van ‘eigen bodem’ om zo te zeggen, maken dat je dit boek blijft lezen. De geschiedenis die we op school krijgen, wordt behoorlijk anders ingekleurd en de kleuren worden ook een stuk levendiger… “Een schitterend boek! Dit is de beste manier om geschiedenis tot leven te brengen,” oreert Geert Mak op het kaft… Dat de middeleeuwen geen donker gat van 1000 jaar zijn tussen de val van het Romeinse Rijk en de renaissance, maakt dit boek wel duidelijk.

Vijf sterren!